31 tom „Prac Pienińskich” to bogactwo materiałów z różnych dziedzin życia i nauki. Dominują jednak teksty związane z naturą, kulturą i historią.
Ciekawe teksty o flisakach pienińskich napisał Krzysztof Miraj. Pierwszy pt. „Rozkład przestrzenny pochodzenia turystów na spływie flisackim w Pieninach w 2021 roku” to wnikliwa analiza dynamicznie odradzającego się po pandemii ruchu turystycznego w Pieninach na tle udokumentowanej dwuwiekowej historii spływów flisackich. Z kolei tekst pt. „Pienińskie dłubanki” to niezwykle interesujący artykuł o genezie pienińskich dłubanek i ich roli w gospodarczym i kulturowym rozwoju flisactwa pienińskiego. Do ciekawych należy i tekst tegoż autora pt. „Pomnik flisaka w Toruniu”, opowiada on o ikonograficznym motywie flisaka w realizacjach rzeźbiarskich na terenie kraju.
Na uwagę zasługuje epicka opowieść o Bazylim Hnatkowiczu pt. „Bazyli Hnatkowicz, rodem z Jaworek”, autorstwa Aliny Lelito. To tekst o potomku łemkowskich rodów, którego biografia jest typowym przykładem trudniej historii Rusinów na tle dramatycznych dziejów powojennej historii Polski. Inny podobnie dramatyczny aspekt ludzkiego losu zdeterminowanego kataklizmem wojny odnajdziemy w tekście Anety Dusik pt. „Niech żywi nie tracą nadziei”. Jest on poświecony martyrologii i wojennym losom Jana Dziewolskiego z Grywałdu, który podzielił los tysięcy Polaków, którzy przeszli przez katownię Palace, Monte Lupich, Auswitz i Mauthaussen.
Niezwykle wzruszający wątek „sprawiedliwych wśród narodów świata” odnajdziemy w opracowaniu Mateusza Gniazdowskiego. Jest ono poświecone postaci franciszkanina o. Maurycego Przybyłowskiego i jego heroicznej roli w ratowaniu polskich Żydów z Holokaustu oraz patriotycznej działalności na rzecz polskiego Spisza po II wojnie światowej.
Ważnym przyczynkiem do badań nad historią sztuki i rzemiosła artystycznego w okresie bujnego rozwoju sakralnej sztuki barokowej na Spiszu i jej związków z głównymi ośrodkami baroku w Europie jest artykuł pióra Andrzeja Skorupy pt. „Stolarstwo artystyczne w kościołach polskiego Spisza”.
Z kolei publikacja M. Roszkowskiego pt. „Polska literatura o Spiszu, Orawie i Ziemi Czadeckiej” przybliża zagadnienia roli polskiej literatury w procesie odradzającej się świadomości narodowej na Kresach Południowych II Rzeczpospolitej. Istotną ciekawostką charakteryzująca ducha tej epoki i bohaterów tamtych wydarzeń jest spisana przez Stanisława Bojanowskiego legenda „O zbójniku lendackim”, autorstwa Wojciecha Halczyna, jednego z góralskich członków delegacji polskiego Spisza na konferencji pokojowej w Paryżu do prezydenta USA W. Wilsona.
„Błogosławiony ks. Jerzy Popiełuszko nabierał sił w Szaflarach” to bardzo interesujący tekst Beaty Szkaradzińskiej, odsłaniający nieznane dotąd, nawet części badaczy, wątki biografii ks. Jerzego. Dotyczą one jego obecności na Podhalu i pobytów w Szaflarach. Autorce udało się dotrzeć do świadków i dokumentów przybliżających czytelnikowi zupełnie nieznaną część heroicznej biografii błogosławionego.
Z kolei barwne życie i błyskotliwą karierę sportową Stefana Kapłaniaka „Cenka” oraz jego drogę życiową od dziecięcych spływów w nurtach Dunajca aż do mistrzostwo świata i olimpijskie laury w Rzymie, Melborne i Tokio przybliżył czytelnikom Ryszard Remiszewski. To wyjątkowa biografia legendarnego sportowca z Pienin pt. „Cenek nie będzie już śnił o Dunajcu i ulicy flisackiej w Szczawnicy”.
Natomiast galerię wybitnych osób zasłużonych dla rozwoju i pielęgnowania rodzimej tradycji oraz kultury otwiera kolejny tekst autorstwa Ryszarda Remiszewskiego pt. „Januszowi Kamockiemu in memoriam”. To opowieść o „pomnikowej” sylwetce profesora Janusza Kamockiego, którego bogaty dorobek naukowy, patriotyczny życiorys i postawa społeczna zasługują na szczególnie miejsce w dorobku polskiej kultury. Tematykę tę wzbogacają biografie poświecone życiu i twórczości prymisty Jana Pacygi, autorstwa Anny Stączek pt. Jan Pacyga mistrz z Kacwina” oraz towarzysząca stuleciu urodzin spiskiego rzeźbiarza publikacja Sylwii Plucińskiej pt. „Spiski rzeźbiarz Andrzej Gombos”.
Uwadze miłośników eksploracji podziemnych struktur skalnych utworzonych przez naturę lub przez człowieka polecić można z kolei dwa interesujące materiały. Pierwszy jest o geologicznych, antropologicznych i kulturowych aspektach pienińskich jaskiń grot i sztolni autorstwa Jana Tyszkiewicza pt. „Jaskinie w Pieninach”. Drugi pt. „Spisz, wino i winnice” Beaty Szkaradzińskiej to opowieść na kanwie skalnych piwnic, labiryntów podziemnych korytarzy i kutych podziemnych nisz o historycznych i współczesnych tradycjach winiarskich na Spiszu, a także o renesansie kultury winiarskiej na tych terenach.
Cennym walorem wzbogacającym różnorodne spektrum tematów 31 Prac Pienińskich jest poezja autorstwa: Sławomira Słowika, Zofii Łukasz, Jakuba Żmidzińskiego, Marii Konopnickiej, Kazimierza Majerczaka, Kordiana Cypriana Joachima i Wiktora Baworowskiego, w której poza wątkami osobistych przeżyć i odniesień do transcendencji, niezmiennie podmiotem lirycznym pozostaje urzekające piękno pienińskiej natury.
(BES)
http://podh.naszekgw.pl/wp-content/uploads/2022/11/prace-pieninskie-31-1-1.jpg|http://podh.naszekgw.pl/wp-content/uploads/2022/11/prace-pieninskie-31-.jpg
